اختلالات کنترل تکانه نوعی اختلال رفتاری است که باعث می شود فرد مبتلا، به تفکرات تکانشی خود تسلیم شود. دلیل بروز این اختلالات اغلب به عدم تعادل شیمیایی و یا تغییرات ساختاری در ناحیه ای از مغز، به نام قشر جلوی مغز، ارتباط دارد. قشر جلوی مغز نقش مهمی در فرآیندهای مربوط به تصمیم گیری ایفا می کند.
تعریف رفتار تکانشی
تکانشی رفتار کردن در روان شناسی یعنی بدون فکر عمل کردن ! به عبارتی دیگر نشان دادن عکس العملی که در رابطه با آن فکر نشده باشد و در آن واحد و بسیار سریع اجرا می شود!
قطعا قبل هر رفتار منطقی فکری هست، تفکراتی که قبل از رفتارهای تکانشی انجام می پذیرند بسیارسریع و غیرمنطقی هستند.
افراد مبتلا به این اختلالات تکانشی اغلب دارای سابقه جنایی بوده و یا الگوهای رفتاری خطرناکی به شمار می آیند. درمان اختلالات تکانشی، ترکیبی از دارودرمانی و گفتاردرمانی است که بر مدیریت و کنترل علائم تمرکز دارد.
یک درمانگر با تجربه می تواند به شما کمک کند تا کنترل بیشتری بر روی تکانه های خود داشته باشید. یکی از مهم ترین خدمات موسسه روانشناسی حس تحول شمیرانات، ارائه خدماتی مربوط به درمان اختلالات تکانشی می باشد، لطفا جهت کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.
تعریف اختلال کنترل تکانه
اختلال کنترل تکانه نوعی از اختلال است که با واکنش پذیری به هیجانات شدید و افکار تکانشی مرتبط است. این اختلالات در افراد مختلف با شرایط روانشناختی منحصر به فرد، متفاوت هستند، زیرا پریشانی روانی به طور بیرونی و نسبت به محیط و افراد دیگر بیان می شود. اغلب اختلالات روانشناختی ناراحتی های عاطفی و روانی را به سمت خود جذب می کنند.
افراد مبتلا به اختلال کنترل تکانه تمایل زیادی به خشونت دارند و خود را به راحتی در موقعیت هایی قرار می دهند که برای خود و دیگران می تواند مضر باشد. این رفتارها معمولاً از دوران کودکی مشهود است.
درمان اختلالات کنترل تکانه
درمان اختلالات کنترل تکانه بسته به شدت علائم و نوع اختلال متفاوت است. مثلا، اختلال شخصیت ضداجتماعی هیچ درمان مشخصی و ثابت شده ای ندارد. بهترین نتایج درمان اختلالات کنترل تکانه معمولاً در افرادی دیده شده است که خیلی زود نسبت به درمان خود اقدام کرده اند و یاد می‌گیرند که علائم مربوط به تکانه‌ها و احساسات شدید خود را مدیریت کنند.
درمان اختلالات کنترل تکانه
درمان شناختی رفتاری رایج ترین و موثرترین درمان اختلالات کنترل تکانه شناخته شده است. این روش درمانی به الگوهای تفکر و رفتار عاطفی می پردازد. این رویکرد تکنیک هایی را برای مدیریت علائم عاطفی، تغییر الگوهای شناختی ناسازگار و بیماران را به منظور کنترل بهتر احساسات در طول زندگی آموزش می دهد. هنگامی که این اختلالات در سنین پایین‌تر شناسایی شود، درمان چند سیستمی که شامل فرد، خانواده، مدرسه و سایر منابع جامعه می‌شود، می‌تواند به کاهش تأثیرات ODD و CD کمک کند.
دارودرمانی اختلالات کنترل تکانه
معمولاً در ابتدا درمان اختلالات کنترل تکانه با داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین انتخابی (SSRI) شروع می‌شود. این نوع از دارو ها می توانند به طور موثری تکانشگری و پرخاشگری را با تغییر واکنش ها در قشر جلوی مغز کاهش دهند.
اگر مهارکننده بازجذب سروتونین ناکارآمد باشد، ممکن است از دیگر روش های دارودرمانی استفاده شود. دیگر دارو ها برای درمان اختلالات کنترل تکانه داروهای مورد استفاده برای ADHD یا داروهای افسردگی است. بهترین راهی که برای درمان اختلالات کنترل تکانه پیشنهاد می شود مراجعه به یک مرکز روانشناسی دارای درمانگر های با تجربه است.
ویژگی های اختلال کنترل تکانه
اختلالات خاصی در طبقه بندی اختلالات کنترل تکانه قرار داده می شوند، اما معیارهای تشخیصی منحصر به فردی دارند، بسیاری از ویژگی های قابل مشاهده در شرایط مختلف می توانند مشابه باشند. به طور کلی، افراد مبتلا به اختلالات کنترل تکانه رفتار های مخربی انجام می دهند که ممکن است گاهی به رخ دادن جنایت هایی منجر شود و به دیگران و یا اموال آسیب های جبران ناپذیری وارد می شود
انواع اختلالات کنترل تکانه
اختلالات کنترل تکانه عبارتند از:
- اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD)
- اختلال انفجاری متناوب (IED)
- اختلال سلوک (CD)
- اختلال شخصیت ضد اجتماعی (APD)
- کلپتومانیا
- پیرومانیا
اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD)
اختلال نافرمانی مقابله ای یک وضعیت رفتاری است که در کودکان و نوجوانان دیده می شود.
علائم اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان
- خلق و خوی عصبانی یا تحریک‌پذیر
- رفتار مجادله‌آمیز
- سرکشی
- کینه توزی
- حساسیت بیش از حد
- عصبانیت های شدید
در صورتی که در کودک خود این علائم را بیش از شش ماه مشاهده کردید، فرزند شما به اختلال نافرمانی مقابله ای ممکن است مبتلا باشد. علائمی که کودکان مبتلا به این اختلال از خود نشان می دهند می تواند بر عملکرد اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی کودک اثرات منفی بگذارد.
این امر که همه کودکان گاهی با شما مخالفت می کنند و دوست دارند رفتاری انجام دهند که مورد پسند شما نیست، کاملا طبیعی است، اما فردی که به اختلال نافرمانی مبتلا است در مقایسه با دیگر همسن هایش رفتارهای بدتر و طولانی تری از خود نشان می دهد و گاهی حس ناتوانی در مهارکردن او به والدین دست می دهد.
اختلال انفجاری متناوب (IED)
اختلال انفجاری متناوب را با عصبانیت و خشمی که حداقل 30 دقیقه طول می کشد، می توان تشخیص داد. زمان این حملات عصبی، فرد ممکن است از نظر فیزیکی و کلامی پرخاشگر شود، تهدید کند، اشیاء را پرتاب کند، یا حتی با عصبانیت به دیگران حمله کرده و قصد آسیب رساندن به آن ها را داشته باشد.
علائم اختلال انفجاری متناوب
پس از این که دوره اختلال انفجاری متناوب تمام شد، معمولاً فرد مبتلا، احساس پشیمانی یا خجالت از اعمال خود را تجربه می کند. یکی از ویژگی های بارز این اختلال این است که معمولاً فرد پس از انفجار عصبی، احساس پشیمانی عمیقی می کند و متوجه می شود که هیچ احساس کنترلی بر اعمال خود، در طول دوره های انفجاری، نداشته است.
نداشتن احساس کنترل بر اختلال انفجاری متناوب باعث شده است که این اختلال در دسته بندی اختلالات کنترل تکانه قرار بگیرد. چرا که هیچ گونه کنترلی بر رفتارهای خود ندارد.
عواقب اختلال انفجاری متناوب
- اتهامات جنایی
- احساس گناه
- آسیب های احتمالی بدنی به خود یا دیگران
- آسیب مالی
اختلال رفتاری
نوجوانان یا بزرگسالانی که که حقوق اولیه دیگران یا هنجارهای اصلی اجتماعی را نقض می کند، عمدتا به اختلال رفتاری مبتلا هستند.
نقض هنجارهای اجتماعی مانند خشونت فیزیکی، پرخاشگری یا آزار رساندن به حیوانات، اجبار جنسی، فعالیت های مجرمانه مانند سرقت، تخریب عمدی اموال عمومی، دزدی و یا فرار از مدرسه. ممکن است فرد مبتلا به این نوع از اختلال کنترل تکانه به حیوانات صدمه وارد کند. امکان درگیری با دیگران در این افراد بسیار بالا است. در بسیاری از مواقع حتی فرد مبتلا احساس پشیمانی هم نمی کند و همه این اشتباهات را فکر شده و عمدی انجام می دهد.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (APD)
اختلال شخصیت ضداجتماعی یک مرحله بالاتر از اختلال رفتاری است. این نوع اختلال کنترل تکانه فقط در بزرگسالان دیده شده است، اما علائم اختلال رفتاری در جوانی مشهود است. معمولاً با نقض همیشگی حقوق دیگران و هنجارهای اجتماعی، بی‌تفاوتی نسبت به آسیب رساندن به دیگران و یا بدرفتاری در افراد به وجود میاید.
پیرومانیا
Pyromania زمانی در فردی تشخیص داده می شود که او نسبت به آتش تمایل زیادی داشته باشد، این گونه افراد وسواس زیادی نسبت به آتش زدن و تخریب همه چیز به وسیله آتش دارند و از اینکار لذت می برند.
قبل از روشن کردن آتش، فرد مبتلا به پیرومانیا تنشی را در خود احساس می کند که بعد از روشن کردن آتش به آرامشی همراه با احساس لذت دست میابد. این افراد انگیزه خارجی برای آتش زدن ندارند و فقط به دلیل ابتلا به اختلال پیرومانیا و حس رضایت بعد از آن این کار را انجام می دهند.
پیرومانیا اختلالی بسیار نادر است که بیشتر در مردان دیده می شود. افراد مبتلا به اختلال پیرومانیا اغلب زمان هایی که در محله آتش سوزی شده باشد حاضر شده و نظارت می کنند. این افراد حتی برای انتخاب شغل مورد نظر خود مهم ترین معیارشان وجود آتش در محیط کارشان می باشد. حتی ممکن است آتش نشان شوند.
کلپتومانیا
کلپوتومانیا نوعی اختلال از دسته اختلالات کنترل تکانه است که فرد تمایل دارد وسایلی را به سرقت ببرد، این کار او به دلیل نیاز به آن وسیله یا حتی استفاده از ارزش پولی آن نیست. این افراد میل زیادی به تجربه کردن اضطراب در زمان دزدی هستند و از آن لذت می برند.
کسانی که مبتلا به کلپتومانیا هستند بعده ها از رفتار خود پشیمان می شوند وتنها دلیل دزدی کردن آن ها ارضای انگیزه در خودشان است. آمار نشان می دهد که از هر 1000 نفر 6 نفر به این اختلال مبتلا هستند و 5 درصد آن ها به دزدی از مغازه ها می پردازند.
علل اختلالات کنترل تکانه
علل اختلالات کنترل تکانه تا حد زیادی مشخص نشده است. این احتمال داده شده است که برخی از عوامل رشدی و ارثی در ایجاد این نوع اختلالات نقش دارند. تصور می‌شود که عملکرد قشر جلوی مغز ارتباط زیادی با علائم اختلالات کنترل تکانه دارد. با این حال، برخی عوامل محیطی می تواند در ایجاد اختلالات کنترل تکانه نقش داشته باشند.
عوامل محیطی موثر در ایجاد اختلالات کنترل تکانه عبارتند از:
- حضور در خانواده ای با وضعیت اقتصادی-اجتماعی پایین
- حضور در جامعه ای پر از خشونت
- نبود ساختار قانونمند در خانه و مدرسه
- حضور در محیط های نا امن
- داشتن دوستان منحرف و خلافکار
تأثیر اختلالات کنترل تکانه
اختلالات کنترل تکانه دارای اثراتی گسترده و قابل توجه است. بعنوان مثال کودکانی که مبتلا به اختلال کنترل تکانه هستند، ممکن است نتوانند در موقعیت های اجتماعی به خوبی عمل کنند. بسته به شدت علائم، ممکن است از طریق خشونت، دزدی و یا آسیب رساندن به اموال دیگران، به زندگی اطرافیان خود اثرات منفی بگذارند.
با افزایش سن، تأثیر اختلالات کنترل تکانه با توجه به انتخاب ها و فرصت های شغلی، روابط خانوادگی و عملکرد اجتماعی گسترش می یابد. در بزرگسالان دیده شده است به بسیاری از جرایم متهم شده اند، بنابراین ممکن است در یافتن شغل یا حفظ آن در صورت عدم درمان اختلالات کنترل تکانه ، با مشکلات زیادی روبرو شوند.
